Samengevat: ik deed een oproep voor meer plantaardige gerechten op de menukaart.
Dat leek mij een winwin-situatie, want:
iedereen kan eten wat men wil, de ondernemer draait meer omzet en het is ook prettig voor de dieren die niet opgegeten worden.
Maar… daar was niet iedereen het mee eens.
Het leek wel of mensen dachten dat ik naar hun huis zou komen en daar het vlees van het bord af kwam trekken.
De nuance was ver te zoeken.
Dat had ik niet zien aankomen. Okay, ik had wel wat reacties over vleesch verwacht. Dat het zo lekker en zo goed voor je is. Maar deze reacties waren wel erg heftig.
En dat deed best wel wat met me.
Voor de duidelijkheid: natuurlijk hoeft niet iedereen het met me eens te zijn. Maar bij sommige reacties had ik wel het idee dat ik op het schandblok stond en met rotte tomaten werd bekogeld.
Niet fijn.
Maar: er was ook een silver lining.
Want wat deze mensen zich waarschijnlijk niet realiseerden:
Dankzij hun reacties verspreidden zij mijn boodschap. Waardoor nog meer mensen mijn oproep onder de neus krijgen. Want LinkedIn en de andere social media vinden het fijn als er veel reacties op een post komen. Je wordt dan beloond met nog meer zichtbaarheid.
Had ik liever gehad dat iedereen het met mij eens was? Tuurlijk. Maar hey, zonder wrijving geen glans.
En dit onderwerp is te belangrijk.
Vandaar dus dat ik deze mensen vriendelijk bedankt heb voor het verspreiden van mijn boodschap.
Mocht je nu denken: ik vind die zichtbaarheid op al die social media veel te spannend, laat maar zitten. Ik doe het gewoon niet. Dat snap ik.
Maar als jij een mooie en belangrijke boodschap hebt, hoe zonde is het dan als wij die niet zien?
En dan nog wat: we leven in een tijd van polarisatie. Er lijkt alleen ruimte te zijn voor zwart en wit. Terwijl er zoveel grijs tussen deze 2 krachtvelden is. Wat gebeurt er als wij niets van ons laten horen? In onze kleine bubbel blijven zitten?
Helemaal niets.
En dat is hartstikke zonde.
Dus nog een oproep: laat je je gezicht nog niet zien op het wereldwijde web? Ga dat toch doen. En doe je het wel, maar te weinig? Verschijn toch vaker. Ik weet zeker dat we daar allemaal blij van worden.
Geen inspiratie? Daar help ik mee. Stuur een bericht en we maken een afspraak.
Je herkent het vast. Je bent een changemaker, een impactmaker. Een wereldverbeteraar. Je bent bevlogen, gepassioneerd, je hebt het licht gezien. Je hebt grote ideeën en grote plannen. En daar wil je de wereld over vertellen. Liefst zodat de hele wereld met je meedoet. Want de wereld moet beter. En bij die betere wereld horen geen octopussenfarms, geen kindertjes die grondstoffen voor jouw mobiel delven en geen vervuiling van Moeder Aarde.
Dus ga je de barricaden op. Je schrijft verhalen, vertelt op social media en in real life hoe erg het is dat kalfjes binnen een dag bij hun moeder weggehaald worden zodat jij moedermelk kunt drinken. En je vertelt hoe vervuilend het is om een weekendje in Ibiza op het strand te liggen.
En dan wordt het vervelend. Want dan komt het commentaar. Niet inhoudelijk, dat kun je wel hebben. Niks mis met een discussie die op feiten is gebaseerd. Nee, dan begint het ‘whataboutisme’.
Whataboutwhat?
Wikipedia legt het zo uit: ‘Whataboutism, soms vernederlandst tot whataboutisme, ook bekend als whataboutery, is een drogreden waarmee iemand de beschuldiging van een misstand niet weerlegt, maar zijn of haar opponent er met een retorische vraag What about …? (Hoe zit het met …?) van beticht schuldig te zijn aan een andere ernstige misstand.’
Als je je van ‘whataboutismes’ bedient, wijs je direct naar de ander. Inhoudelijk ga je niet in op het onderwerp. Laat staan dat je toegeeft dat de ander een punt heeft. Je zet de aanval in en beschuldigt de ander, de criticus, van een ander kwalijk feit. De ander heeft geen recht van spreken want zij doen iets anders slechts. Bij ‘whataboutisme’ haal je er een onderwerp bij dat niets te maken heeft met het oorspronkelijke onderwerp. Of een onderwerp dat buitenproportioneel groter is dan het oorspronkelijke onderwerp.
Whataboutisme is niet nieuw
Tijdens de Koude Oorlog gebruikten de Sovjets het als ze door de USA beschuldigd werden van schending van de mensenrechten. Met name de Amerikaanse rassenkwestie werd hierbij aangehaald. Het is een tactiek die nog steeds gebruikt wordt en niet alleen door de Russen.
De Amerikaanse president van een aantal jaar geleden kon er ook wat van. Trump pareerde kritiek met aanvallen op zijn politieke tegenstanders, zoals Hillary Clinton en Barack Obama. Zonder de kritiek zelf te ontkennen.
Voor de duidelijkheid: ‘whataboutismes’ hoeven dus niet op waarheid te berusten. Je ziet ‘whataboutismes’ nu ook regelmatig op social media voorbijkomen.
Het verschilt tussen whataboutismes en ja, maar….
Dan heb je nog de ‘ja, maar’. ‘Ja, maar’ werkt bijna hetzelfde als ‘whataboutismes’. Maar niet helemaal. Bij ‘whataboutismes’ gaat de ‘beschuldigde’ totaal niet in op commentaar. Bij ‘ja, maar’ wordt er nog even bevestigd dat je punt klopt, maar dan wordt direct de tegenaanval ingezet.
‘Ja, ik moet minder dieren eten, maar bij het telen van groenten gaan ook dieren dood. Ja, ik moet minder vaak vliegen, maar kijk eens naar die politici die de hele wereld rond vliegen. Ja, al dat plastic is slecht voor het milieu, maar kijk eens naar die grote vervuilers.’
Iemand die zo reageert, wil het niet over dat vervelende onderwerp hebben. Misschien heeft degene er belang bij, dat jouw belangrijke onderwerp niet gehoord wordt. Of misschien voelt degene zich enorm oncomfortabel bij het onderwerp en heeft degene last van cognitieve dissonantie.
Cognitieve dissonantie
Bij cognitieve dissonantie ervaart iemand spanning als het gedrag in tegenstelling is met een overtuiging. Zoals vliegen. We weten allemaal dat de vliegindustrie enorm vervuilend is. Maar een midweek in een all-inclusive in Turkije is wel heel fijn. Dat heb je toch verdiend, want je hebt het hele jaar hard gewerkt. En het was toch zo’n zwaar jaar. En je hebt zo’n vervelende manager.
Het stukje vlees op je bord. Ja, dat was ooit een levend wezen. En natuurlijk heb je die akelige video’s gezien waarin die beesten mishandeld waren, maar dat waren vast maar incidenten. Of in het buitenland. Zoiets gebeurt niet hier. En wat moeten al die boeren als wij hun producten niet meer eten en drinken? En het is gewoon lekker.
Als je cognitieve dissonantie ervaart, dan pas je je mening of je houding onbewust aan je gedrag aan. Om ervoor te zorgen dat deze weer met elkaar in overeenstemming zijn. Zodat je weer congruent bent.
Terug naar de whataboutismes en ja maars – wat moet je er mee?
Whataboutismes, ja maars, het zijn allemaal afleidingsmanoeuvres. Om wat voor reden dan ook. In feite maakt het ook niet uit, waarom iemand een afleidingsmanoeuvre gebruikt. Waar het wel om gaat – hoe jij daarmee omgaat.
Wat doe je als iemand zich van ‘whataboutismes’ en ‘ja maars’ bedient in een gesprek? Of op social media? Op social media is dat relatief gemakkelijk, zeker als het iemand is die je niet kent. Maar wat doe je als het een collega is? Die dan ook nog eens aan je bureau staat, waardoor je voor je gevoel niet onder het gesprek uitkomt?
Ten eerste: hoe voel jij je bij het gesprek? Wil je het aangaan? Zeker als het om een belangrijk onderwerp gaat, hebben we wel eens het gevoel dat we erover ‘moeten’ praten. Het is tenslotte je missie. Maar dat hoeft dus niet. Dat doe je alleen als je je er okay bij voelt.
Je checkt dus eerst of je je in een veilige situatie bevindt. Degene die zich van de ‘whataboutisme’ bedient, is dat een collega met wie je doorgaans goed overweg kunt? Met wie je een prettig gesprek kunt voeren? Of is het de ‘bully’ van de afdeling wiens grootste hobby het is om mensen te kakken te zetten? En: ben je alleen of heb je een medestander? Een medestander kan enorm helpend zijn. Die persoon hoeft vaak niet eens iets te zeggen. De wetenschap dat je niet alleen bent, kan je al steunen.
Bedenk wat je wilt bereiken. Wat is het hoogst haalbare? Iemand helemaal aan jouw krijgen? Dat klinkt fantastisch, maar is misschien niet realistisch. Of wil je gewoon een prettig, respectvol gesprek waarin je kunt zeggen wat je vindt?
In alle gevallen geldt: voelt het goed? Ga ervoor. Voelt het niet goed? Niet doen.
En dan nu over de inhoud
Hoe doe je dat nu, dat gesprek aangaan? Eigenlijk is het heel simpel: je gaat niet in op het ‘whataboutisme’. Je reageert wel op de ander, maar je blijft bij jouw onderwerp. Je haalt die ander weer terug. Iemand die echt geïnteresseerd is in het onderwerp zal inhoudelijk reageren. Komt iemand met nog meer ‘whataboutismes’ en ja maars? Dan weet je genoeg. Zonde van je tijd en energie. Dan stop je het gesprek. Je hebt vast nog andere dingen op je ‘to do list’ dan iemand te overtuigen die helemaal niet overtuigd wil worden.
Whataboutismes op social media
Besef: ook van negatieve reacties op social media kunnen we ons behoorlijk vervelend voelen. Ook al kennen we de ander niet. Ook hier geldt: bedenk wat je wilt. En wie je ‘tegenover’ je hebt. Een trol wiens levensmissie het is om anderen het leven zuur te maken: laten gaan. Daar bereik je helemaal niets* mee. Maar weet je het niet zeker? Ga dan eens op ontdekkingstocht. Stel je open op en stel de ander vragen. Misschien volgt er wel een mooi en zinvol gesprek.
*Nog een sidenote
Hoe meer reacties, hoe beter het bereik van je post op social media is. Bots zien reacties en zullen daardoor je post aan nog meer mensen aanbieden. De ‘whataboutisme’ en ‘ja maar’ gebruikers helpen je dus met je zichtbaarheid. En dat is dan wel weer tof. En handig voor het onderwerp dat jij zo belangrijk vindt.
Hoe kun jij in je werk meer doen met duurzaamheid? En hoe kun je de impact die je nu al hebt met je werk, laten zien aan je omgeving? Dat is waar ik je bij help. Door bijvoorbeeld jouw goede initiatieven te vertalen naar mooie teksten en aanwezigheid in de wereld.
Je wil de wereld verbeteren. Want zoals het nu gaat, gaat het echt niet goed. Het heeft geen zin heeft om in je eentje op je zeepkist te staan, dat realiseer je je. Je hebt medestanders nodig, mensen zich bij jouw missie aansluiten. Zo veel mogelijk, want laten we wel wezen: less is definitely not more als het gaat om de wereld redden. Het enige wat je nog hoeft te doen is die mensen overhalen.
Helaas, slecht nieuws
Ik begin maar meteen met het slechte nieuws. Gaat niet lukken, dat overhalen. Misschien denk je dat jouw potentiële medestanders nog niet genoeg informatie hebben. Dat ze jouw informatie moeten horen om zo tot een standpunt te komen. Oftewel, jouw standpunt. Maar! Waarschijnlijk heeft men al een mening. En zijn ze het niet met jou eens. Dat is dus wat anders.
Sta je daar met je goede bedoelingen. Hoe pak je het dan aan? Hoe breng je jouw boodschap toch over?
Diffusion of Innovations Curve van Rogers
Eerst moet je weten wat die ander vindt. Waar deze persoon zit in de curve van Rogers. Deze curve wordt ook wel de ‘Diffusion of Innovations’ curve genoemd. Mocht je niet weten wie Mr. Rogers was: Everett Rogers bestudeerde innovaties, hoe deze zich verspreidden in de landbouw. Hij ontdekte dat dat altijd op dezelfde manier gebeurt en hij ontwikkelde een model hiervoor.
Dit model beschrijft de verspreiding van nieuwe ideeën, innovaties, producten of technologieën in een samenleving en classificeert mensen op basis van hun adoptiegedrag. De curve van Rogers bestaat uit 5 segmenten van de bevolking:
Innovators (Innovatoren): Innovators zijn de eersten die een nieuwe innovatie omarmen. Ze zijn bereid om risico’s te nemen, hebben veel technische kennis en staan open voor nieuwe ideeën. Innovators vormen over het algemeen een zeer klein percentage van de bevolking.
Early Adopters (Vroege Aanvaarders): Early Adopters zijn de mensen die de innovatie snel omarmen, nadat de innovators dat hebben gedaan. Ze hebben invloed op hun sociale groepen en zijn bereid om een nieuw idee te proberen voordat het wijdverbreid is. Early Adopters zijn vaak opinieleiders.
Early Majority (Vroege Meerderheid): De Early Majority accepteert de innovatie voordat deze volledig is aangenomen door de meerderheid van de bevolking. Ze wachten meestal tot de initiële problemen zijn opgelost en het nut van de innovatie duidelijk is.
Late Majority (Late Meerderheid): De Late Majority adopteert de innovatie pas nadat deze is gevestigd en algemeen aanvaard is. Ze zijn over het algemeen sceptisch en terughoudend, maar passen zich aan wanneer dat nodig is.
Laggards (Achterblijvers): Laggards zijn de laatste groep mensen die de innovatie adopteren. Ze zijn vaak erg conservatief en zien verandering als iets negatiefs.
Voorbeelden
Stel, jij leeft veganistisch en je wilt die boodschap graag verkondigen. Om het lijden van miljarden dieren te voorkomen. In dit geval ben jij een innovator. Jij loopt op de troepen vooruit. Voor jou is het heel logisch om te stoppen met het eten en dragen van dierlijke producten. Maar die andere groepen zijn daar nog niet aan toe. Dat zal tijd en energie vergen. Jij zult dus op meerdere vlakken je verhaal moeten vertellen.
Omdat iedere groep anders is, zul je iedere groep anders moeten benaderen. De late meerderheid is gevoelig voor sociale ‘cues’. Zij zullen pas overgaan als de buren het ook doen. Ze willen niet buiten de sociale boot vallen. Kijk naar de zonnepanelen en elektrische auto’s. Hoeveel van jouw buren zijn al om? Vroeger hadden we het over onze nieuwe keuken op verjaardagsfeestjes, nu zijn de warmtepompen en het dubbel glas de gespreksonderwerpen.
Iemand nog een burger?
Dus: leggen de buren vegan burgers op de bbq tijdens het jaarlijkse straatfeest? De innovator zal ze hebben ingekocht. De early adopters zullen gezellig meebabbelen over de diverse ‘brands’ die ze geprobeerd hebben en welke ze het lekkerst vinden. De vroege meerderheid heeft ook al een zo’n ‘ding’ geprobeerd en ja, het viel best mee. De late meerderheid zal zo’n burger die dag ook wel proberen. En waarschijnlijk tot de ontdekking komen dat zo’n burger reuze meevalt. Zeker met een lading saus eroverheen. De laggard? Die klaagt waarschijnlijk over de gevaren van te lang gebakken burgers en maakt nog een bak huzarensalade open.
Nog even over de laggards
Er wordt wel gezegd dat je geen aandacht moet schenken aan de achterblijvers. Dit zijn de mensen die altijd overal nee tegen zullen zeggen. En tot op zekere hoogte klopt dat ook. Je kunt zeggen dat je jouw energie daarom beter kunt besteden, bijvoorbeeld aan de vroege en late meerderheid. Maar wat als je ook de achterblijvers zou kunnen betrekken? Op een manier die geen energie kost?
We leven in zulke polariserende tijden. Hoe waardevol zou het zijn om een positieve bijdrage te leveren? Voor de duidelijkheid: zorgen dat de polarisatie minder wordt. Want dat kan.
Hoe doe je dat, de ander in z’n waarde laten?
Eerst even hoe je het niet doet:
Jij moet…
Je doet het verkeerd.
Wat stom.
Kortom: een ander iets willen opleggen werkt niet. Ga jezelf maar na. Als jouw buurman komt klagen over het onkruid in je tuin, ren je dan meteen naar buiten met je knipschaar en je tuinhandschoenen? Ik kan je vertellen dat ik dan nog een koffie pak en me op de bank parkeer. Misschien morgen. Of overmorgen. 😉 We houden er niet van, als iemand zegt wat we moeten doen.
Hoe doe je het dan wel?
Allereerst: blijf bij jezelf. Probeer die ander niet te overtuigen. Dat hebben we al gezien, dat werkt niet. Maar: jouw verhalen, jouw mening en jouw gevoelens zijn valide. Even valide als die van iemand die de klimaatcrisis en energiebesparing totaal niet belangrijk vindt. Deel jouw ervaringen dus. Vertel waarom jij het zo belangrijk vindt. Als het niet te kwetsbaar voelt: deel je eigen verhaal.
Beschikbaarheid van anticonceptie
Zo heb ik een oud-collega die zich sterk maakt voor de beschikbaarheid van anticonceptie. Zij zag in haar familie hoe belangrijk het is voor vrouwen dat zij kunnen bepalen of zij moeder willen worden en wanneer. Haar oma kwam uit een groot gezin en ging alleen naar de basisschool. Oma kreeg 9 kinderen.
Een van haar kinderen kreeg slechts 2 kinderen, van wie er 1 naar de universiteit ging. Zelf kunnen kiezen heeft grote gevolgen voor de ontwikkeling van de vrouw, haar gezin en haar gemeenschap. Enorm belangrijk dus en voor mijn oud-collega makkelijk om over te praten. Want ze weet uit eigen ervaring hoe belangrijk het is.
Stel vragen. Wat vindt die ander? Wat is hun ervaring met het onderwerp? Zie je kronkels, tegenstellingen in de gedachtegang? Die kun je prima benoemen. Als je even in gesprek bent.
De vervelende wandelaar
Een tijd geleden kwam ik tijdens een wandeling iemand tegen met zijn hond. Hij vertelde trots dat de viervoeter alleen het beste van het beste kreeg. Mocht wat kosten, hoor. Dierenarts, vaccinatie, voer. Maar goed: je neemt een dier, dus daar zorg je dan ook goed voor. Toen ik hem vroeg naar het verschil tussen zijn hond en de dieren in de bio-industrie, kwam er: ‘Oh ja.’
We hadden het over allerlei groene politieke partijen, zijn elektrische auto en de duurzame meubels die hij onlangs aangeschaft had. Zodat zijn dochter er ook nog van kon genieten. Onderweg kwamen we nog een bekende van hem tegen en met hem vervolgden we ons gesprek. En ook hij was het met ons eens dat het niet houdbaar is wat we aan het doen zijn. En dat we de boel dus moeten aanpakken.
Eerlijk: in het begin vond ik de wandelaar bar vervelend. Vervuld van z’n eigen gelijk. Maar gaandeweg ontdekten we steeds meer gelijkenissen. En aan het einde van de wandeling vonden we elkaar best okay.
Overhalen werkt niet, maar wederzijds respect wel
Stel jezelf open voor de ander. Ja, jij hebt gelijk. Maar de ander ook. Althans, in jullie eigen optiek. Toon interesse, stel vragen. Het zou zomaar kunnen dat je nog een hoop leert. Over de ander. De standpunten. En over je eigen standpunten. Want hoe zwart-wit zijn die?
Hoe kun jij in je werk meer doen met duurzaamheid? En hoe kun je de impact die je nu al hebt met je werk, laten zien aan je omgeving? Dat is waar ik je bij help. Door bijvoorbeeld jouw goede initiatieven te vertalen naar mooie teksten en aanwezigheid in de wereld.
We kennen ze allemaal: tandpastareclames. Eén keer poetsen en je hebt een fonkelwit gebit. En de reclames voor schoonmaakmiddelen. Een swipe over het aanrechtblad et voila: de hele keuken blinkt je tegemoet. Gelooft niemand. Jarenlang maakte ons dat niets uit. We gooiden we nog steeds de tubes van ons favoriete brand in het boodschappenmandje. Net als de schoonmaakproducten. De boel moest tenslotte schoon.
De tijd van dit soort reclames is voorbij
De consument is superkritisch geworden op alle uitingen van het bedrijfsleven. Vooral als het gaat om duurzaamheid. Greenwashing kan tenslotte ieder moment om de hoek komen. Heb je als consument net je zuurverdiende euro’s uitgegeven aan een duurzaam product, blijkt dat de producent je voor het lapje heeft gehouden. Niet tof. In het boek ‘Speak up now!’ vertelt Wim Vermeulen over de uitdagingen en de kansen voor het bedrijfsleven. En hoe je dat doet, communiceren over je duurzame initiatieven.
Speak up now, bedrijfsleven
Wat blijkt? Consumenten kijken naar het bedrijfsleven om het initiatief te nemen op het gebied van duurzaamheid. Uit die hoek verwachten ze actie. Niet van de overheid. De overheid is te traag en als ze al actie ondernemen, dan is het niet genoeg. In de loop van de tijd zijn bedrijven bij uitstek de plek geweest waar innovatie plaatsvindt.
Nu pakken dus, deze verantwoordelijkheid. En deze kansen.
Communiceren over duurzaamheid
Dus hoe vertel je nu over je duurzame initiatieven? Allereerst volg je de leidraad van de ACM, de Autoriteit Consument en Markt:
Je claims moeten duidelijk, specifiek en volledig zijn.
Wees feitelijk en actueel.
Maak eerlijke vergelijkingen met andere producten of concurrenten.
Wees concreet en meetbaar.
Zorg dat visuele claims en keurmerken behulpzaam zijn.
Ketenverantwoordelijkheid
De autoriteiten in de UK hebben daar nog een regel aan toegevoegd: als je duurzaamheidsclaims maakt, dan moeten die over de volledige life cycle van je product of dienst gaan. Ketenverantwoordelijkheid dus. Dat is een interessante toevoeging, want dat maakt je verantwoordelijkheid en dus ook je communicatie een stuk lastiger.
Als bedrijf moet je weten hoe duurzaam je volledige productieketen is. Niet alleen de keten die jij zelf produceert, maar ook: de grondstoffen of ingrediënten die jij inkoopt. Hoe klimaatvriendelijk worden deze geproduceerd? En hoe wordt er in die ketens met de medewerkers omgegaan? Nog een belangrijke schakel: de consument. Hoe milieuvriendelijk is het gebruik of verbruik van jouw producten? Best nog een uitdaging. Maar wel een die het bedrijfsleven moet nemen. Want wie doet het anders?
Geloofwaardige uitingen
Aan welke eisen moeten uitingen voldoen om wel geloofd te worden? Wim Vermeulen heeft het over de volgende waardes, gerankt in volgorde van belangrijkheid:
Eerlijkheid
Toewijding
Urgentie
Gedeelde waarden
Duidelijkheid dmv details
Eerlijkheid
Wat wordt er gecommuniceerd? Vindt de klant dat eerlijk? Het gaat om de perceptie van de klant. Niet of jij, de directie of het salesteam het eerlijk vindt.
Toewijding
Hoe goed laat je als organisatie zien dat je toegewijd bent aan de goede zaak?
Urgentie
Begrijp je als organisatie de urgentie van de klimaatcrisis? Consumenten hebben het gevoel dat we te laat zijn als het over de klimaatcrisis gaat. Politici nemen geen beslissingen of ze zijn te laat. Consumenten willen weten dat een bedrijf de urgentie ziet en dat ze er naar handelen. Dit valt samen met de rol die consumenten zien voor het bedrijfsleven: sociaal leiderschap nemen.
Gedeelde waarden
Consumenten zijn zich goed bewust van de acties die industrieën nemen om het klimaatprobleem op te lossen. Zij baseren hun mening over deze industrie op de acties die deze industrie volgens hen moet nemen. Op basis daarvan maken ze een beslissing of zij van dit brand of dit bedrijf willen kopen.
Duidelijkheid met details
De duidelijkheid van de boodschap hangt af van de details die je als organisatie geeft. Consumenten willen bewijs dat je bereid bent om het klimaatprobleem op te lossen. In het verleden werden reclames teruggebracht naar de kernboodschap. Om de boodschap zo eenvoudig mogelijk te maken voor de consument. Dat werkt nu niet meer. De consument wil bewijs. Door middel van details.
Samen zijn ze een
Bedenk wel: al deze factoren zijn belangrijk. Je moet op alle punten goed scoren. Om een voorbeeld te noemen: veel organisaties geven aan dat ze CO2-neutraal willen zijn in 2050. Toewijding dus. Ze geven alleen niet aan hoe ze dat daadwerkelijk willen aanpakken. Ze bieden geen details en daardoor geen duidelijkheden. Waardoor ze de plank misslaan, ondanks hun goede bedoelingen.
De Aarde aan de ontwerptafel
Wim Vermeulen sluit af met een oproep waar we in Nederland* misschien nog aan moeten wennen: nodig de Aarde uit aan de ontwerptafel. Houd de belangen van onze Aarde in gedachten. Bij alles wat je doet.
*In Japan worden tijdens burgerberaden de toekomstige generaties uitgenodigd. Zodra het over de toekomst gaat, krijgen deelnemers een andere kimono aan, zodat ze zich beter kunnen inleven in het leven van de burgers van volgende generaties. Op deze manier worden deze toekomstige generaties uitgenodigd om mee te praten. Mooi concept! Het voorstel van Vermeulen, om de Aarde uit te nodigen, komt daarmee overeen.
Duurzame communicatie, dat is communiceren over duurzaamheid, toch? Vertellen over de energietransitie, maatregelen die burgers kunnen nemen om hun huis te verduurzamen, de SDG goals van de Verenigde Naties. Dat soort dingen. Klopt allemaal. Maar het is meer.
Onder duurzame communicatie kun je 3 dingen verstaan:
Communiceren over duurzaamheid.
Het duurzaam gebruik van je communicatie-uitingen.
Je manier van communiceren – open en eerlijk, transparant zijn.
Punt 1 is dus alle communicatie die met duurzaamheid te maken heeft. Nog even voor de volledigheid: dat is niet alleen het klimaat. Kijk naar de 17 SDG goals van de VN en je hebt een goed beeld.
Duurzaam gebruik van communicatie-uitingen
Over punt 2 kan ik kort zijn: denk goed na over je communicatie-uitingen, zoals je brochures, flyers en give aways. Of die wel echt nodig zijn en of je manier van communiceren wel de juiste is.
Bijvoorbeeld: als het salesteam freebies wil uitdelen op een beurs, doe je dat dan? We zijn zo gewend om goodies te krijgen en weg te geven. Zeker op beurzen. Aan het einde van de dag sjouwt iedereen zich rot met pennen, bloknootjes en brochures. Gratis, want dat vinden we leuk.
Maar wat gaat de ontvanger daarmee doen? Gaan die brochures echt mee naar huis of belanden ze in de prullenbak? En hoeveel reclamepennen heb jij in huis slingeren? Hoe effectief is zo’n pen nu eigenlijk? Bovendien: al die spullen worden voor jou geproduceerd en veroorzaken dus uitstoot.
Als je als bedrijf echt met duurzaamheid aan de slag wilt, dan ben je hier ook kritisch op. Is het echt nodig? Ja? Zoek dan naar de meest duurzame optie. En is het niet echt nodig? Stop er dan mee.
Transparante communicatie
En dan punt 3 – transparante communicatie. Open en eerlijk communiceren. Over alle aspecten van je business. Over de herbruikbare koffiekopjes, je personeelsbeleid en je productiemethodes. Niet alleen van je eigen productieproces trouwens, maar die van de hele keten. Ketenverantwoordelijkheid dus.
Waarom wil je transparant communiceren?
En ja, dit geldt voor organisaties met duurzame doelstellingen. Maar in feite geldt dit voor iedereen. Want iedereen wil met een betrouwbare partner werken. Jouw potentiële klanten en ook je huidige klanten waarderen het als je eerlijk bent. Als je zaken niet groter of beter maakt dan ze daadwerkelijk zijn.
Deze manier van communiceren leidt tot betere klantrelaties. Belangrijk, want een tevreden klant bedien je over het algemeen langer. Nieuwe klanten ‘binnenhengelen’ kost tijd en geld. Als jouw bestaande klanten tevreden over je zijn, heb je minder nieuwe klanten nodig.
Communiceren zonder greenwashing
Vermijd ‘greenwashing’ of een andere vorm van ‘washing’. Nog even voor de duidelijkheid: ‘greenwashing’ is wanneer een organisatie zich een stuk groener voordoet dan ze daadwerkelijk is.
Zo werden Decathlon en H&M in 2022 door de Autoriteit Consument & Markt (ACM) op de vingers getikt. De ACM is een onafhankelijke toezichthouder ziet erop toe dat bedrijven eerlijk concurreren en beschermt consumentenbelangen.
H&M en Decathlon
Op de websites van H&M en Decathlon stonden duurzaamheidsclaims die de bedrijven niet goed konden onderbouwen. Voor consumenten was het daardoor onduidelijk hoe duurzaam de kleding was die beide ketens verkochten. Inmiddels hebben beide bedrijven deze claims van de websites gehaald en nemen ze maatregelen om hun klanten beter te informeren.
Patagonia
Ook Patagonia was laatst in het nieuws. Patagonia is een merk outdoorkleding dat als superduurzaam bekend staat. Country Manager Benelux Cem Tanyeri: ‘Het is ons doel om in 2025 volledig te produceren op basis van 100 procent gerecyclede of natuurlijke materialen. Daarnaast willen we CO2-neutraal zijn in 2025. En ja, dat geldt ook voor onze fabrieken. Verder willen we aantonen dat in principe elk merk in de outdoor business dit kan realiseren, mits je dat ook nastreeft. Het is schokkend dat vooralsnog minder dan 5 procent van alles dat geproduceerd wordt voor de outdoormarkt, gemaakt is van gerecycled materiaal.’
Follow the Money
Mooie woorden. En toch was ook dit duurzame merk laatst negatief in het nieuws. Follow the Money schreef in een artikel dat de kleding van Patagonia in dezelfde fabrieken geproduceerd wordt als de kleding van fast-fashionmerken als asos, Primark en Nike. En dat de medewerkers hetzelfde behandeld worden: erbarmelijk. Het is nog even afwachten welke gevolgen het artikel van Follow the Money voor Patagonia zal hebben.
Leidraad duurzaamheidsclaims
De ACM heeft een Leidraad duurzaamheidsclaims opgesteld. Hierin staan 5 vuistregels. Dit zijn ze:
Maak duidelijk welk duurzaamheidsvoordeel het product heeft
Onderbouw duurzaamheidsclaims met feiten en houd ze actueel
Vergelijkingen met andere producten, diensten of bedrijven moeten eerlijk zijn
Wees eerlijk en concreet over de duurzaamheidinspanningen van uw bedrijf
Zorg dat visuele claims en keurmerken behulpzaam zijn voor consumenten en niet verwarrend
Je ziet dat de ACM het over producten heeft. Maar dit geldt natuurlijk ook voor diensten.
Nog een voorbeeld – Coolblue
Transparantie dus. Een voorbeeld van een bedrijf dat dit al doet, is Coolblue. Coolblue is over de hele linie met duurzaamheid bezig, met hun producten, de verpakking en het vervoer. En daar communiceren ze over op hun website.
In eerste instantie was ik behoorlijk onder de indruk. Het duurzaamheidspagina leest lekker weg, er staat veel informatie over de activiteiten van Coolblue. Ze hebben flinke investeringen gedaan, ze zijn duidelijk gemotiveerd.
Coolblue streeft naar duurzaamheid, maar wat houdt het in?
En toch heb ik een kanttekening: het mag nog wel wat concreter. Zo geven ze bij het kopje CO2-uitstoot verminderen het volgende aan: ‘We streven ernaar om onze CO2-uitstoot te verminderen. Bijvoorbeeld door meer bestellingen op de fiets te bezorgen en zo min mogelijk energie of brandstof te gebruiken. En wat we toch nodig hebben, is zo groen mogelijk.’
Top! Maar: wat is het huidige verbruik? Hoeveel wil Coolblue verminderen? En wanneer willen ze dit doel bereiken? Die informatie geven ze niet.
Nog een voorbeeld: ‘In al onze winkels kunnen klanten oude smartphones inruilen voor korting op een nieuwe. Een deel van de smartphones die we op deze manier inzamelen, geven we een tweede leven door ze te refurbishen. De rest wordt milieuvriendelijk verwerkt.’
Ook dit is weinig concreet. Hoeveel telefoons neemt Coolblue in, welk percentage wordt gerefurbisht en is dit aantal gegroeid of juist gedaald ten opzichte van de afgelopen jaren?
Om in je hoofd te houden
Niemand is perfect. En niemand is 100% duurzaam. Dat is gewoonweg niet mogelijk. We zijn allemaal op pad. Alleen is de een wat verder of langer op weg dan de ander. Dat begrijpen je klanten wel. Geef dus aan waar je staat en wat je nog te doen hebt.
Dus, hoe dan wel?
Geef aan dat je duurzame ambities hebt. En wat die zijn. Vertel waar je nu staat en waar je naartoe wilt. Wees concreet. Hiervoor kun je de volgende vragen stellen:
Hoe duurzaam ben je nu en welke doelen wil je bereiken?
Per wanneer?
Op welke manier ga je dit doen?
Waarom vinden jullie dit belangrijk?
Wees concreet, maar geen vakjargon en geen grafieken
Let op, als je over je ambities gaat vertellen, gebruik dan niet alleen maar getallen en grafieken. Vakjargon kun je ook beter vermijden. Daar worden alleen de vakexperts blij van en je doelgroep is ongetwijfeld groter.
Zoals potentiële werknemers. Die willen weten wat je doet en wat je drijfveren zijn. Of je buren. Zij willen weten of ze veilig naast je kunnen wonen. Zeker als jouw bedrijf iets produceert. Zij willen gerustgesteld worden, met wat vage informatie zullen zij niet tevreden zijn.
Kortom, best nog een spagaat. Hoe doe je dat dan wel?
Gebruik Storytelling
Vertel verhalen. Over je organisatie. Met storytelling verbind je emoties met ratio. Met feiten. Op deze manier vertel je een krachtig verhaal dat aanspreekt. Je laat zien wat je doet, hoe je dat doet en waarom je dat doet. Op deze manier laat je zien dat je een fijne werkgever en buur bent. Die haar verantwoordelijkheden serieus neemt. Maar natuurlijk ook: een organisatie met wie goed is zaken te doen.
Wat als het misgaat?
Wat als je een probleem hebt? Als je een stuk minder duurzaam bent of produceert dan je wilt? Of als je minder duurzaam blijkt te zijn dat je eerder communiceerde?
Dan zit er niets anders op dan met de billen bloot te gaan. En ja, dat is vervelend. Maar draai het eens om. Werk jij liever met een organisatie die fouten verbergt of met een die toegeeft dat er iets misgegaan is?
Overal worden fouten gemaakt en niet alles is te voorspellen. Soms ligt het aan je eigen organisatie en had het voorkomen kunnen worden. En soms is het overmacht.
Plan A, B en C
Zorg in dit soort gevallen wel voor een plan B. En C. Niet alleen om het daadwerkelijke probleem op te lossen. Maar zorg ook voor een communicatieplan. Zodat je je daarover geen zorgen hoeft te maken.
Shoot! Was ik alweer vergeten mijn eigen bakje en lepel mee te nemen.
Verbod op wegwerpplastic
Vanaf afgelopen 1 juli mag de horeca je eten niet zomaar in plastic verpakking doen. Je moet wat meer betalen, of de verkoper moet met een andere oplossing komen. Zo zag ik al een grote houten boot voorbijkomen waarin de plaatselijke sushitent hun sushi gaat doen.
Duurzaam eten en drinken
Je kunt natuurlijk ook met je eigen pan of bakje naar de fastfood keten, de friettent en de ijscoboer.
Wat een gedoe
Eerlijk? Soms vind ik het allemaal best lastig. Gedoe. Mijn eigen broodzak meenemen naar de bakker. Weer een ander zakje meenemen naar de supermarkt. Water opvangen voordat ik ga douchen.
Soms heb ik gewoon geen zin om me het braafste kindje uit de klas te voelen. Zeker als ik de buurtjes de tuin weer overdadig zie bewateren of als ik al het plastic in de supermarktkarretjes zie liggen. Plus al die dode dieren die in dat plastic zitten.
Druppels op de gloeiende plaat
Dan zakt de moed me in de schoenen. Want hoe helpen die paar druppels van mij op die gloeiende plaat nou? Zeker ten opzichte van die grote golven die grote bedrijven veroorzaken en die overheid die maar niet lijkt te willen.
Dan wandel ik maar weer een rondje. Of ik duik een boek in. En bedenk ik me dat ik gelukkig niet alleen ben. En dat al die druppels samen hopelijk gauw het kantelpunt gaan betekenen.
Sustainable Transitions door Jan Rotmans
Want zoals Jan Rotmans, Professor in Sustainability Transitions, ook aangeeft: je hebt 25% van de bevolking nodig om een systeem definitief en onomkeerbaar te laten kantelen. Hij schat dat we nu op zo’n 20% zitten. Nog even doorzetten, dus.
Wat doe jij wanneer het allemaal niet zo lekker wil? Deel je tips hieronder en inspireer anderen!
Overigens was mijn ijsje wel echt vurrukkuluk. Chocolade-kersen, gember-ananas en kokos. En guilt- en cruelty-free.
Wil jij ook meer impact maken?
Moeten veel meer mensen van jouw duurzame & dierzame diensten en producten weten? Stuur mij een bericht, dan gaan we dat samen regelen. Want hoe meer impact, hoe beter. Dat bericht kun je naar mirjam@mirjamvanelst sturen. Je kunt je ook gebruik maken van de contactpagina, die vind je hier: Contact – Woorden per Kilo (mirjamvanelst.com)
Ik was er even niet. Ik sloot een mooie opdracht af en dat was het perfecte moment om op vakantie te gaan. Naar Normandië! We verbleven in Colleville-sur-Mer, oftewel Omaha Beach. Zomaar zonder het zo te plannen vierden we Bevrijdingsdag in Normandië. Best bijzonder.
Bevrijdingsdag in Normandie
Wat is Normandië een prachtig stukje Frankrijk! En wat een geschiedenis. We bezochten alle 5 de stranden waar onze bevrijders landden op D-Day: Omaha Beach, Gold, Juno, Sword en Utah Beach. En natuurlijk de Amerikaanse begraafplaats. Zo indrukwekkend.
Honderdduizenden bommen en granaten
Zoveel monumenten, herdenkingstekens en getallen. Ik werd gebombardeerd met aantallen en nummers. Doden, gewonden, tanks, artillerie die gebruikt was. Ongelooflijk, niet te bevatten. Zoveel mensenlevens die er verloren zijn. Brok in mijn keel.
Maar wat me het meeste raakte: de verhalen. Zoals het verhaal van die ene vrouw die op de Amerikaanse begraafplaats ligt. Er liggen maar een paar burgers op deze begraafplaats, zij is er een van. Ze kwam om tijdens een Rode Kruis missie.
En de 3 broers waar de film ‘Saving Private Ryan’ op gebaseerd is. Je zult het maar thuis krijgen, 3 zoons gevallen in de oorlog. En dan ook nog eens zo ver weg. Weer een brok in mijn keel.
De kracht van storytelling
Dat doet storytelling. Alle monumenten en herdenkingstekens waren enorm indrukwekkend, maar wat de meeste indruk op mij maakte, waren toch de verhalen. De verhalen van de mensen die de halve wereld over reisden om Europa te bevrijden en die in veel gevallen niet meer thuiskwamen. Bij deze quote van een vader hield ik het maar met moeite droog:
“Spiritually, we feel that he is as close to us buried in France as if he was buried here. We are consoled to some extent in knowing he is buried in the soil he flew over and helped to win back.”
We vertellen elkaar al sinds het begin der tijden verhalen. Dat doen we niet voor niets, zo onthouden we informatie. Eerst mondeling, bij het haardvuur, toen op papier en nu op social media. Zonder storytelling waren klassiekers als de Illias en de Odysee, maar ook Roodkapje voor altijd verloren gegaan.
Storytelling werkt perfect om een boodschap over te brengen. Zoals in Normandië: dit nooit meer.
Wat ik leerde van onze verhuurder
We hadden best een bijzondere verhuurder. Hij was heus heel aardig en reageerde ook snel op onze klachten. Die we keurig als vragen verpakten. We werden alleen niet geholpen. Wijze les: als je geen zin hebt in een lange-termijnrelatie met je klant, steek er dan vooral geen energie in.
Zo hadden we geen internetverbinding. We mochten de wifi van de buren gebruiken, maar die werkte alleen als we onze telefoon buiten het raam hielden of als we in de tuin stonden. Dat moet een leuk beeld zijn geweest voor onze buren. 😉
Het keukengerei kwam waarschijnlijk uit de erfenis van een oud omaatje of een hele foute kringloop. Een washandje voor 2 personen voor een hele week voelde ook wat karig. Kortom: het was het allemaal net niet. Wat we dan wel weer hadden: een lekkage. Wel weer consequent: ook die werd niet verholpen.
Was dit onze ergste vakantie ever?
Erg? Welnee! We hadden een geweldige vakantie. Gaan we ooit nog terug? Nee. Want nu hebben we Omaha Beach wel gezien. Je gaat daarnaartoe om de historie, niet om de sights in Colleville-sur-Mer. Want die zijn er niet.
Dus ik snap de verhuurder wel. Hij had onze huur geïnd, hij reageerde snel genoeg om een okay review te krijgen op AirBnB. Maar waarom verder investeren in mensen die nooit meer terugkomen?
Wil jij wel waar voor je geld?
Wil je wel een duurzame relatie opbouwen met je tekstschrijver en communicatiespecialist? En waar voor je geld krijgen? Stuur mij dan een bericht. Want naar mijn bescheiden mening komt zo’n langdurige relatie jouw uiteindelijke doel ten goede: meer impact maken.
Die ander snapt het niet! Ik zal het eens goed gaan uitleggen, dan komt het wel over en dan krijg ik gelijk!
Denk jij dit ook vaak, regelmatig of soms? Dan heb ik nieuws voor je. Die ander snapt het wel. En snapt jou ook. Alleen.. Ze hebben een andere mening. En geen zin om jouw mening over te nemen.
Wie heeft er gelijk?
Ook al gaat het om hele belangrijke issues en ben je overtuigd van jouw gelijk, het is mogelijk dat iemand het niet met je eens is. Om verschillende redenen.
Overhalen heeft geen zin
En dan nog wat: het heeft geen zin om die ander over te gaan halen. Om aan te geven dat jij gelijk hebt. En de ander dus niet. Werkt niet, lieve mensen.
Training Klimaatcommunicatie
Daar kwam ik onlangs weer achter tijdens de training Klimaatcommunicatie van Manu Busschots van Deep Change Academy in Amersfoort.
Wat werkt dan wel?
Luisteren. Vragen stellen. Zorgen voor verbinding. Niet oordelen. Dat werkt. Ik ben okay en jij bent okay. Nieuwsgierig zijn.
Geweldloze communicatie
Het was een mooie dag, daar in Amersfoort. Ondanks de regen. Geweldloze communicatie, daar ga ik de aankomende tijd mee aan de slag. Want: ik ben okay en jij bent okay.
“Doe mij maar altijd hetzelfde, dan weet ik precies wat ik krijg,” zei een bekende van mij een tijdje geleden. Aan deze uitspraak moest ik denken toen mijn sushi sandwich arriveerde van de week, op een zonnig terras in Den Bosch.
Sushi sandwich, kom maar door
Ik houd ervan, nieuwe dingen proberen. Logisch, anders had ik geen ‘iedere dag iets nieuws doen challenge’ gedaan. Nou zijn er grenzen. Er zijn dingen die ik aan me voorbij laat gaan, zoals de wormen en de kwal die ik laatst op een menu zag staan. Echt? Ja.
Maar goed, de sushi sandwich dus. Had ik nog nooit gegeten en leek me lekker. En dat wassie ook! Het is eigenlijk gewoon een wat uit de klauwen gewassen sushi. In de vorm van een tosti. Nou ja, je ziet het op de foto.
Altijd hetzelfde is saai
Hoewel ik me best kan voorstellen dat het fijn is om precies te weten waar je aan toe bent, toch vind ik het saai. Je loopt weliswaar geen risico, maar er gebeurt ook nooit iets nieuws. Je doet geen nieuwe ervaringen op. Zo loop je misschien wel je nieuwe favoriete gerecht mis.
Tijdens de coronaperiode merkte ik dat ik nieuwe impulsen miste. Best fijn, om met een goed boek op de bank te zitten, maar nieuwe dingen proberen is ook echt goed voor je.
Naar een museum gaan, een onbekend straatje inwandelen, iets eten waar je nog nooit van gehoord had. Je stelt je open, je legt nieuwe verbanden en je wordt er zelfs slimmer van.
En dat geldt ook voor je teksten en je communicatie. Altijd hetzelfde is gewoon saai. Het stimuleert niet. Gelukkig is dat te fixen.
Wil je een frisse blik?
Dus: hoe zit dat met jouw organisatie? Zijn jullie ook toe aan iets nieuws? Op het gebied van teksten? Mooie en geweldige teksten waarmee je de wereld laat zien wat voor fantastisch werk jouw organisatie doet?
Of kun je een frisse blik gebruiken op jouw marketing en communicatie? Laat mij dan jouw sushi sandwich zijn! Corny? Ja. Maar hey, ik wilde ook iets nieuws proberen. 😉 Op de contactpagina kun je me een bericht sturen, dan maken we een afspraak. Fijne dag!
Vorige week donderde ik van een trapje. Laatste tree gemist in het Noordbrabants Museum, net nadat ik dit prachtige kunstwerk zag.
En dat deed me toch zeer
Lang verhaal kort – ik verzwikte mijn enkel, heb nu een flink ei op m’n voet en lopen is heel erg lastig.
Dus: krukken huren. Leek me handig. Om toch redelijk mobiel te zijn.
Hier begon de frustratie
Dat bleek een uitdaging. De website van Medipoint, de partij waar je hulpstukken als krukken kunt bestellen, is gruwelijk onhandig en onduidelijk. Zo onduidelijk dat je wel moet bellen.
De mensen van het callcenter hebben het enorm druk. Dat begreep ik van het bandje dat mij minstens 15 minuten lang om de zoveel seconden voor mijn begrip bedankte.
Vervolgens vertelde de dame aan de telefoon mij dat ik gewoon iemand naar de winkel kan sturen. Want krukken zijn altijd op voorraad. Aha. Dat stond toch echt anders op de website.
Afhankelijkheid en kwetsbaarheid
Waarom vind ik dit zo vervelend? Niet kunnen lopen is niet handig. Ik moet nu bij zo ongeveer alles om hulp vragen. Ik kan niet met een kop hete thee lopen. De hond uitlaten gaat niet. Mijn drukverband moet verwisseld worden, dat kan ik niet zelf.
Dat is niet fijn. Het voelt enorm kwetsbaar en afhankelijk. En ik heb alleen maar een ei op m’n enkel. Als het goed is, is dat weer snel foetsie. Maar wat als je een ernstige ziekte hebt? Waardoor je wel andere dingen aan je hoofd hebt dan dit soort geneuzel? Of als je chronisch ziek bent en je je continu met dit soort zaken bezig moet houden?
Overigens was niet alleen de site van Medipoint vreselijk onduidelijk, ook de website van CareynPlus vond ik dramatisch. Ik bleef in cirkels over de website surfen en kwam iedere keer op hetzelfde punt uit. Zonder de informatie die ik nodig had. Dat moet toch anders kunnen, mensen.
De oplossing voor deze inefficiënte communicatie
En weet je? Dat kan ook prima. Als je je website goed op orde hebt, met duidelijke informatie, klare taal en een prettige manier om door de site te navigeren, dan help je je klanten enorm. Dan surfen zij snel naar de juiste informatie en hoeven ze je klantenservice niet te bellen. Zo haal je daar een stuk van de druk weg. Wat denken jullie ervan, beste zorgaanbieders?
Efficiënt communiceren met Woorden per Kilo
Meer weten over een betere en efficiëntere communicatie? Stuur me een bericht, dan maken we een afspraak. Dan kan op mirjam@mirjamvanelst.com of via de contactpagina.
Het gigantische kunstwerk is trouwens van Thomas Trum, een Brabantse kunstenaar. Aanrader!
